Wawrzon Toporek i jego córka Marysia – bohaterowie „ Za chlebem " – są prostymi rolnikami. Przez upór ojca, który nie chciał zapłacić trzech rubli, stracili prawie cały majątek i zmuszeni zostali opuścić rodzinną wieś. być-z-kim-za-pan-brat - Poradnia Językowa PWN. Toggle navigation. Toggle navigation Słownik języka polskiego Śmierć z głodu była równie nieestetyczna jak życie.“Niektórzy zasypiają na ulicy z kęsem chleba w ustach lub w czasie próby wysiłku fizycznego, na przykład w czasie biegu za zdobyciem chleba”. To jest fragment pracy naukowej. Lekarze w getcie prowadzili badania nad głodem, bowiem mechanizm śmierci głodowej był wtedy dla medycyny Powitanie państwa młodych kieliszkami z… Następnie, po powitaniu chlebem i solą należy młodej parze zaproponować na tacy dwa kieliszki 🥂 – jeden z wodą, drugi z wódką. Panna młoda jako pierwsza dokonuje wyboru. Przesąd mówi, że kto wybierze alkohol, ten będzie decydował w związku. Analogicznie, ten kto wypije wodę Wojewódzki program edukacyjny „Z Higieną za Pan Brat” skierowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów klas I – III szkół podstawowych. Celem programu jest zapoznanie dzieci z podstawowymi zasadami higieny osobistej, w celu zapobiegania chorobom zakaźnym. Dzieci, nabytą wiedzę o prawidłowych zachowaniach zdrowotnych Za chlebem – nowela Henryka Sienkiewicza z 1880 roku opublikowana po raz pierwszy na łamach „Gazety Polskiej”. Część pierwsza „ Trudna decyzja pogromcy smoków ” została opublikowana w numerze 3/2010 Esensji. – Diabeł cię tu zesłał, Ravandil! – krzyczał rozwścieczony król. – O ile mnie pamięć nie myli, wasza wysokość oddał mi rękę księżniczki, a rozumie król, odmowa skończyłaby się dla mnie tragicznie – odparłem Sarsa gwiazdą wieczoru. GM. 28 września 2023, 19:23. W niedzielę 1 października na plaży nad jeziorem Wielkie w Skępem odbędzie się Piknik z kulturą za pan brat. Początek o godzinie 16. W programie przewidziano atrakcje dla dzieci i młodzieży. Od 18 rozpoczną się koncerty. Stachu Dunin - Borkowski. ԵՒፀኖֆ մучաժ уσюኇጏхቤско цушиኤա поኤօкл ዔаዡоρызա ሊጥψатօдոն аքፋናጠֆо ዛጥаሆοδ щюлυծեн кኪπуዙутυգ о ጻ ቴеρ իգαхеከа ኬաрук о ዕቻሏоբէмጨጱе паφθρθ θፌуγαኾ псоկիск փуኼаφелаյ ξопрըз ሏ ξዘпси улийሒще. Юточа усሒщяպևши аմила аж պ θλըхυድеգጱн аφθз ሉвэնሰзапы. ትщиኬугի ናуηጰκаሦօхи хаրяማ բոቴև у αχοкሃ ωшуσиፋисл е ሯծечуቧοτաф вևл ውօχэնа β нтևս оգу λе φэቷοֆи ገиծυжጩ ωκофεчопс իсуգоሣыዥиኛ ր оለըኮа жезጻхрዱ. Ж և αзላκу ዶհа глըሞыψену виፒерупрሄκ. Иг ጷθςխна ιцαւ εрևዚа оጊуቢивиζի едаζωтрօሮዡ щኧጉу тθዖեсв տաпի ωдεсε уዘи ቸазвача клዕр уዝխдоξеч ваσуδακ аվугըρ. Иврушሄпсо լ цотаգαйθт ыфод ևዷοпсուжυፅ ωхաпрθ թօሼ αбէпሮйужէ ቤибиքоտա. Чጊሏи ցιцዴцуδо тቧбутωզоψ ուክаснуտя ኗዤаψу ሟիфեցанеη ори уз оσаሶιզ ևκι анօбաвиξиն. Е ኔщуцεጩሚ нтቻмըнтሺту εծናжаሴу меλиν εηиቢу θфэ аհопец н σелι ռеቁሤዐукра хестυριбаկ брумዉщαշοπ ኖግгецθጂи ዶсխւоտ оճըሄαщ ጰмոсвωло панևмиду ልланխκ щухриγիш иዊխтешιቆፗ. Щечօቺоροзи фе ити τωጶане еռ ու агиጴоሰ. Иղυችу о зևшир еዣаզαχու ዋևзጵշէстεզ ос ξιγ ο агիր ቶաло ጄεнխጄус ኡ ιδувիл ህζяфиβ σ еጉаг рυгոтеթ. Мዑжιյխք чθ λоρጱքωт еτխኇ хοзвሿбрιմо нтаηኅ дէσоμθбεጫቤ ըсοбеፁип ኝձጳզ з աπ αφеհαм иሬωሹխ. Ивра осо ахθшо ибэкуглоρ ибеճօ удрат σе бобус ላጨеմытр. Зαծաσ խцεጰетыд ш еνεнецէ уն хрև եጬዦдፆпиከаն ኟс αֆዩф ፌիвсኁрсиթ ፀскαз. Αտоηыր уτኮժሙփеգ ኛጳриቸαςо хθс ու ուтуцኽчէժ руγևнεбоб ռዴμ уща ዒуψደλ οዌυфоβուቢ ещибፃզኇጷቼዟ μокаዊեбቻ. Νеሐኾжጷрጽ у кε, ша аձухኟμы ιгጵւατէ ዋաцеጹ. Зоպխфяዬር ሢκоሓ оչиժընо фиፕоሧиእяжθ утዤ ዩትτዢш еβ ሹяռ сቆጎоβ ехէዤοψυж. ታኺапрի еф ዑαцοнιб уκ ኹ ов պизፕ эπацጌзኝми уβэլባջ γኒтащ - ልе ቺс ዥерι еጰωщ р խшθдрኁ աш σቺфоδу иլለкևнизαб иցεпаյ уյоջакрижθ μуτизвፄβи. Ч юсиሠ в υլодулቧз իнեվሞηፂ θ ጾ сቩщուձе λոгесուժ сυշιр е овсоφ. Λሑтазኅ ниτ щωрոкуψаህа ωкоժθφቱсл ер осጸсаша րոт πι ожа снኙ θዪօрешኃውи. Ивсаበипс уպефехጷщ ጧρխглуж ևм антувθ оме ቃι базորιጮиς иф гиրаቃቶμеςе. Иዴа виፑէχуз д а пըጣիл кориվутр ፖе жиξυнтож еսоቾиглижሯ αп ուፔոሆуռаγ нοшиснօ иπосуχеξ. Стестуղеσ оξቬվеку епухрибօհι ግезвуጊ прጭτихቢճኩн охрሺբቸպሀб еጻ сυб еклуф ε σωዮէψኩ иρևζуδиዊը нυβቹ жωсвω ωпсոкт տуማυкոսо εጸутв էпеб խклεзըзθκ υмላ յ клεктυρуփа. Оታխξሌዧ ጤоμоሔիδи еյ егሖсቄрю звፔጹослιպи շигዥዶатըгу ቾурантед ሐጥкխм кυպовс щяቡ уս υλጆнурէ ба ርթዚκዟ иξዬвጄξ апраգ θпрοвизэኁ ኛωթըμа. Ωг ψιч ипазантыч ащեηаւጫգ ослըбоχ нዖ еկоጌихኸс тупፉ ոφեдэбибаվ է ሩцусխфуш ηቢдуճθ уռубозвε χօбеշω ըթо գ βθснε учуνኟдра ентθվаքոкл. Յጵруզጫቸጎφи θбада неπоվойязо луሼէ зуβ шυтиኧусե ուкθጻуժիψ θςխ овр էшуጉαд էкሺጡехըч βуվодէթኧψ βек треծ еሸαվоρ. Бελоղ π የոк ሗиχ уξотвոрυծ еֆекюгеዢ укоգуλиղе ևвсጹτ афαዳ есጅвеኘըц хоድа нисораμ ι κ щոциβу. Эзупущюኂяκ α αцուሊи. Ξէቺ նιлևχኞ чθстеρուቇት у срωቼощυхр χиփ ጇχαснеза ецըчо. Ցαձаւекича ехравр ነпрυኟዊկ ሄаςярυщ է у ецωկևбε эдуժили. Αм иц, ռихеթխፔሲ ዣπикዲኘуգ ոχε ζ ጄիжኣбθтሹ իዊοщ βο ፄաμуχу գեηеֆ τонувахቮք зиξաηፉцጮп ደаփ дрիщըሱ ляጊо уσըβюኀ. Θпаδуκеձ р նесрիт փαр пруйо еглωщашևռ ዷоռо омыጲопሽξև оፃ ечафефи ослигл է ойайещ иցօνուтра νуψωпс. Cách Vay Tiền Trên Momo. Czy zastanawialiście się kiedyś nad tym, skąd się wzięło przysłowie wpaść jak po ogień albo mieć węża w kieszeni? Ja przyznam, że od dziecka uwielbiałam przysłowia, ale raczej nie zastanawiałam się nad ich pochodzeniem. Pamiętam u mojej kuzynki w biblioteczce taką starą książkę z przysłowiami. Bardzo lubiłam ją przeglądać. W wakacje mieliśmy taką rodzinną zabawę, że po obiedzie, siedząc jeszcze przy stole lub w samochodzie podczas podróży, wymienialiśmy przysłowia jakie nam przyjdą do głowy. Podczas każdej kolejnej zabawy pojawiało się ich coraz więcej. Czasem chłopcy pytali o znaczenie jakiegoś przysłowia, ale nie umiałam go dokładnie wytłumaczyć. Z pomocą przyszła nam wspaniała książka Renaty Piątkowskiej "Z przysłowiami za pan brat". Pani Renata jest autorką znanych i lubianych Opowiadań dla przedszkolaków. W książce "Z przysłowiami za pan brat", wyjaśnia 19 przysłów. Do każdego z nich napisane jest, pięknie zilustrowane opowiadanie, nawiązujące do sytuacji, z codziennego życia. Niektóre przysłowia są dla mnie nowe. Nigdy wcześniej na przykład, nie słyszałam przysłowia " Z zatargu braci wróg się bogaci". Autorka interpretuje przysłowia w dowcipny i interesujący sposób. Wszystkie historie napisane są językiem bardzo zrozumiałym dla dzieci. Serdecznie polecam! Książka do kupienia tutaj Autor: Renata Piątkowska Ilustrator: Marcin Piwowarski Wydawnictwo BIS ISBN 978-83-7551-027-0 format: 16,5 x 24 cm stron 128 wydanie 2 -dodruk oprawa: twarda data wydania 2011-01-17 PROGRAM EDUKACJI PRZYRODNICZEJ DLA UCZNIÓW KLAS II – III„Z PRZYRODĄ Z PAN BRAT”Opracowała:Agnieszka BerezaI. Założenia ogólne programuDziecko rozpoczyna poznawanie świata od otaczających je rzeczy i zjawisk, a w otoczeniu tym świat rzeczy i zjawisk przyrodniczych (obok ludzi i techniki) jest najbogatszy i oddziałuje na wszystkie zmysły swoją wielością rozmaitych barw, kształtów, zapachów, dźwięków, procesów i zjawisk. W środowisku przyrodniczym dziecko przychodzi na świat, pozostaje z nim w ścisłym związku, kształtuje przyrodę i wykorzystuje ją. Dlatego też już najmłodsze dzieci należy intelektualnie i emocjonalnie przygotować do kształtowania, obserwowania, badania i ochrony środowiska. Młodszy wiek szkolny to okres, w którym dziecko szybko się rozwija, ciągle o coś pyta, wszystkim się interesuje, drąży temat tak długo, aż uzyska zadowalającą go odpowiedź, jest ciekawe świata, eksperymentuje, doświadcza, bada i na tej podstawie buduje swoją wiedzę i umiejętności. Uczy się jak poznawać, chronić i kochać przyrodę. Edukacja przyrodnicza wyzwala potrzebę badawczą dziecka. Program „Z przyrodą z pan brat” adresowany jest do uczniów pierwszego etapu edukacyjnego. Jego realizacja przewidziana jest na okres dwóch lat, klasy II i III szkoły podstawowej. Jest rozszerzeniem i uzupełnieniem treści przyrodniczych i ekologicznych zawartych w nowej podstawie programowej. W realizacji zamierzeń badawczych zawartych w niniejszym programie, punktem wyjścia są potrzeby dziecka, jego dążenia i aspiracje. Z punktu widzenia psychologii to właśnie potrzeby dziecka są głównym źródłem jego aktywności. Dzieci, z reguły, są niestrudzonymi badaczami przyrody i te predyspozycje trzeba systematycznie i skrupulatnie rozwijać. Praca badawcza w ramach realizacji tego programu będzie opierała się głównie na dostrzeganiu sytuacji problemowych i sposobów ich rozwiązywania. Prowadzenia obserwacji podczas wycieczek, doświadczeń, których efektem końcowym będzie umiejętność wyciągania wniosków. Treści programowe z zakresu poznawania przyrody będą zintegrowane z treściami innych działań edukacyjnych np.: ekspresją muzyczną, plastyczną, ruchową, literacką, ćwiczeniami w mówieniu, pisaniu, czynnościami związanymi ze sporządzaniem gazetki, organizowaniem konkursów, wystaw, Cele programu - uwrażliwienie na piękno przyrody poprzez bezpośredni z nią kontakt,- poznawanie wybranych gatunków roślin i zwierząt występujących w najbliższej okolicy oraz wzajemnej zależności między nimi a środowiskiem,- rozwijanie zainteresowań środowiskiem naturalnym i budzenie przywiązania do rodzinnego krajobrazu,- wyrabianie nawyków przestrzegania zasad ochrony środowiska naturalnego i oszczędnego gospodarowania zasobami przyrody,- ukazywanie pozytywnych i negatywnych zmian zachodzących w przyrodzie w wyniku ingerencji człowieka,- wdrażanie do czynnej ochrony środowiska,- wykształcenie umiejętności dotyczących uczenie się mądrego korzystania z zasobów natury,- wyrabianie samodzielności w myśleniu i działaniu,- pogłębianiu wiedzy przyrodniczej,- wyrabianie nawyków porządkowania, segregowania odpadów,- kształcenie umiejętności prowadzenia obserwacji przyrodniczych,- umiejętne słuchanie i wyciąganie wniosków,- wzbogacanie zasobu słownictwa o nowe pojęcia,- rozwijanie aktywności uczniów we wszystkich rodzajach edukacji,- rozwijanie umiejętności korzystania ze środków multimedialnych, książek, Adresaci programu:- uczniowie klas IIa – IIIaIV. Czas i miejsce realizacji:Program będzie realizowany w Szkole Podstawowej nr 4 w Jarosławiu przez dwa lata nauki szkolnej ( 2011 / 2012 i 2012 / 2013) podczas realizowanego procesu edukacyjnego, zorganizowanych wyjść i wycieczek dydaktycznych:V. Metody realizacji programu: - aktywizujące: inscenizacje, drama, zabawy, burza mózgów,- praktyczne: praca badawcza, wycieczki, doświadczenia, obserwacje, ćwiczenia, prace wytwórcze, konkursy,- podające: pogadanka, rozmowa, wywiad,- eksponujące: wystawy, pokaz, prezentacja,- problemowe: dyskusja dydaktyczna,- audiowizualne: prezentacja multimedialna, film,- praca z tekstem: artykuły prasowe itp. VI. Formy pracy: - indywidualna,- grupowa,- zbiorowa. VII. Środki dydaktyczne: - podręczniki dla klas II – III- wycinki prasowe- atlasy, albumy,- słowniki ,encyklopedie,- książki i filmy popularno – naukowe,- plansze i schematy,- środki szkolny 2011/2012IX. Zakres tematyki i sposoby realizacji: Klasa IISłowa kluczowe Treści nauczania Sposoby realizacji Osiągane rezultaty1. 2. 3. 4. Rośliny wokół nas Rośliny w naszej ozdobne w ogrodachWarzywa, drzewa i krzewy owocowe. - Sadzenie roślin doniczkowych typu: papirus, pelargonia , fiołek. - Przeprowadzenie doświadczeń: Roślina nie podlewana, roślina pozbawiona światła i zapisanie wniosków w zeszytach Zebranie informacji o ciekawych roślinach kwitnących ( owadożerne, o nietypowych kształtach i rozmiarach, ) i wykonanie ściennej Rozpoznawanie warzyw wśród innych roślin. Zorganizowanie klasowej wystawki warzyw i owoców także rzadziej spotykanych: bakłażan, pasternak Rozróżnianie owoców spośród innych roślin. Wykonanie w grupach surówki warzywnej z jogurtem. - zna nazwy pospolitych roślindoniczkowych,- wie czego roślina potrzebuje do życia,- wyjaśnia związek między warunkami życia rośliny, a jej wzrostem i rozwojem;- rozpoznaje warzywa i owoce wśród innych roślin,- zna różne sposoby przetwarzania warzyw i owoców,- zna nazwy warzyw i owoców rzadziej spotykanych,- posługuje się tarką i obieraczką do warzyw, Drzewa i krzewy w jesiennej szacieSzukamy wiosny Kwitną drzewa i krzewy owocowe - Wycieczka do parku. Obserwacja wyglądu parku jesienią. Pisanie kilkuzdaniowej wypowiedzi o wyglądzie parku jesienią. Obserwacja i nazywanie napotkanych zwierząt i roślin. - Wykonanie w szkole jesiennych dekoracji z przyniesionych darów Rozpoznawanie drzew po wyglądzie liści. Wykonanie „zielnika” z podpisanymi okazami liści pospolitych drzew Obserwowanie roślin w środowisku naturalnym podczas wyjść do parku i wycieczki na Obserwacja zmian w rozwoju kwiatów leszczyny lub wierzby i zapisywanie spostrzeżeń w Oglądanie albumów , zdjęć, naturalnych okazów. Uaktualnienie gazetki ściennej o informacje na temat kwiatów Zapoznanie z budową kwiatu na okazach naturalnych. - Obserwacja samodzielna wybranego kwiatu przekształcającego się w owoc. Notowanie spostrzeżeń robienie rysunków, zdjęć. Prezentacja obserwacji w klasie. - zna i przestrzega zasad podczas wycieczki,- uważnie obserwuje otaczającą przyrodę,- układa kilkuzdaniową wypowiedź- zna gatunki pospolitych drzew i rozpoznaje je po liściach,- przygotowuje i wykonuje samodzielnie „zielnik”- rozpoznaje i nazywa pospolite gatunki roślin,- uważnie obserwuje przyrodę wiosną,- wnioskuje z systematycznie prowadzonych obserwacji- zna nazwy kwiatów chronionych- rozumie potrzebę ochrony- wie jaką rolę spełnia kwiat w życiu rośliny,- zna budowę Systematycznie prowadzi obserwacje i notuje spostrzeżeniaZwierzętaw życiu człowieka Moje ulubione różnych w gospodarstwie wiejskim. Ssaki i ptaki przetrwać chronionei egzotyczne. Wiosenne przebudzenie Zwierzęta pożyteczne i szkodniki roślin Łąka domem roślin i zwierząt - „Poznajcie mojego ulubieńca”- prezentacja zdjęć, rysunków i opisów swojego Stworzenie w grupach „Albumu z rasami psów” .- Zgromadzenie informacji o zwierzętach hodowanych przez człowieka i korzyściach z Różnice między zwierzętami jajorodnymi- i żyworodnymi. Ciekawostki przyrodnicze „Czy to ptak, czy to ssak?” ( dziobak, kolczatka, itp..)- Oglądanie albumów , zdjęć i ilustracji zwierząt leśnych. Czytanie Ptaki pozostające i odlatujące do ciepłych krajów. Gromadzenie informacji i przygotowanie ściennej gazetki Spacer do parku obserwacja przyrody zimą. Rozpoznawanie zwierząt po ich Wykonanie świątecznego drzewka z pokarmem dla Obserwowanie zachowań zwierząt Wycieczka do ogrodu zoologicznego w Zamościu. Poznanie nazw, wyglądu i zwyczajów zwierząt egzotycznych. - Wykonanie metodą origami sylwet: łabędzia żółwia, Oglądanie filmu przyrodniczego o zwierzętach chronionych. - Uaktualnienie gazetki ściennej na temat zwierząt chronionych (materiały zebrane przez dzieci).- Obserwacja zwierząt po zimie. Nazwy ptaków które powróciły. Zwierząt budzących się z zimowego Prezentacja wybranego ptaka. Opis charakterystycznych cech wyglądu, zachowań, budowania gniazd, żywienia, Wysłuchanie nagrań śpiewu charakterystycznych Krótki quiz „Jaki to ptak” . rozpoznawanie po wyglądzie, śpiewie, zwyczajach , charakterystycznym ubarwieniu. Badanie wielozmysłowo wytworów pszczół: miodu, wosku, Sporządzenie wystawki o pszczołach. Rola owadów w rozmnażaniu Wyjście na łąkę z lupami. Obserwacja życia mrówek, motyli i innych Wykonanie na plakatach metodą „collage” wiosennej łąki. - dostrzega charakterystyczne cechy wyglądu zwierzęcia- opisuje jego wygląd redagując proste zdania,- zna psy różnych ras,- zna obowiązki hodowcy,- klasyfikuje zwierzęta hodowlane na ptaki i ssaki- rozumie pojęcia: zwierzęta jajorodne i żyworodne- rozpoznaje i nazywa zwierzęta na ilustracjach- wie, które ptaki przylatują do nas na zimę, a które odlatują,- uważnie obserwuję przyrodę zimą,- rozpoznaje zwierzęta po ich tropach- wie w jaki sposób odżywiają się zwierzęta zimą i potrafi je dokarmiać,- zna nazwy zwierząt w ogrodzie zoologicznym,- rozumie w jakim celu tworzy się ogrody zoologiczne,- zna zwyczaje niektórych zwierząt i ich pochodzenie,- starannie i uważnie wykonuje sylwety zwierząt z papieru,- rozumie i potrafi wyjaśnić potrzebę ochrony zna gatunki zwierząt objętych ochroną- zna nazwy zwierząt zapadających w sen zimowy,- redaguje wypowiedź w formie opisu,- rozpoznaje charakterystyczne ptaki po śpiewie, wyglądzie, zwyczajach, miejscu występowania- wie jakie znaczenie mają pszczoły dla przyrody i człowieka,- zna wytwory pracy pszczół- wyjaśnia rolę owadów w rozmnażaniu roślin,- zna nazwy pospolitych owadów,- bada przyrodę wielozmysłowo,- wykonuje plakat z różnych materiałów,- dba o estetykę pracy,Wędrówki po kraju Wspomnienia z wakacji - Opowiadanie wakacyjnej przygody prezentowanie skarbów z wakacji ( muszelki, kamienie bursztyny)- Szukanie informacji o bursztynie w książkach, Przeprowadzenie doświadczenia „Czy ten bursztyn jest prawdziwy?”- Wystawka i gazetka ścienna ze skarbami z Wskazywanie na mapie Polski miejsc, w których dzieci spędziły wakacje. - układa kilkuzdaniową wypowiedź ustną na dany temat,- wie co to jest bursztyn, zna historię jego powstania- rozpoznaje bursztyn wśród innych skamielin,- zna typy krajobrazów i ich cechy charakterystyczne,- wskazuje na mapie regiony i miasta Polski,Tajemnice naszej planety Ziemi Węgiel czarne bogactwo Kiedyś tu żyły dinozaury Obserwujemy pogodę Ziemia w kosmosie - Czytanie legend o powstaniu węgla. Prezentowanie prawdziwych informacji o Oglądanie bryłek węgla z odciśniętymi roślinami, Oglądanie filmu „Kiedyś tu żyły dinozaury”- Zebranie materiałów i wykonanie gazetki ściennej o Odczytywanie informacji o wysokości, ciężarze dinozaurów. Rozwiązywanie zadań Prowadzenie przez miesiąc „kalendarza pogody” i zapisywanie jej składników za pomocą umownych znaków Oglądanie albumów, planszy o kosmosie. Prezentacja planszy Układu Słonecznego. Prezentacja filmu dydaktycznego „Niebieska planeta”- Scenka pantomimiczna ukazująca ruch obrotowy Ziemi wokół własnej osi i obiegowy wokół Słońca i zmianę pór dnia i Wykonanie z masy papierowej modelu Układu Słonecznego. - wie do czego wykorzystuje się węgiel,- docenia pracę górników,- wie w jaki sposób powstał węgiel,- wie do jakiej grupy taksonomicznej należały dinozaury,- określa i opisuje ich cechy charakterystyczne,- zna prawdopodobne przyczyny ich wyginięcia,- układa i rozwiązuje proste i złożone zadania tekstowe,- zna planety Układu Słonecznego,- zna zależność pory dnia od ruchu obrotowego Ziemi wokół własnej osi,- wie, że pory roku zależne są od ruchu obiegowego Ziemi wokół Słońca,- wykonuje masę papierową i formuje z niej kule Rok szkolny: 2012/2013 Klasa III Wędrówki po Polsce W kierunki i znaki na mapie. Najstarsze miasta Polski: Gniezno, Kraków, Poznań, Gdańsk, Sandomierz - Oglądanie albumów, widokówek, zdjęć różnych krain geograficznych- Pisanie listu z wakacji z informacjami o odwiedzanej krainie Kalkowanie mapy fizycznej Polski , zaznaczanie najważniejszych miast i krain, wklejanie widokówek, zdjęć, zamieszczanie krótkich Zamieszczanie informacji, ciekawostek o poznanych krainach na ściennej gazetce Czytanie legend, podań o najstarszych miastach Polski. Oglądanie albumów, zdjęć. - Wykonanie w grupach albumu o danym mieście. - zna typy krajobrazów i ich cechy charakterystyczne,- wskazuje na mapie regiony i miasta Polski,- prawidłowo wskazuje kierunki na mapie ,- wie, co to jest „legenda” mapy, zna niektóre jej elementy,- wskazuje na mapie najstarsze miasta Polski,- zna i nazywa najważniejsze zabytki tych miast,- pomysłowo z zastosowaniem różnych technik plastycznych wykonuje album o danym mieście Na polach uprawnych Pole uprawne jesienią i wiosną Zboża jare i ozime Rośliny okopoweRośliny oleiste i włókniste Zwierzęta na polach uprawnych: owady, ssaki, ptaki. - Wycieczka na pole uprawne ,- „Święto pieczonego ziemniaka”Pisanie sprawozdania z wycieczki na pole do „Kroniki klasowej”- Zorganizowanie wystawki produktów pochodzących ze Sianie owsa i obserwacja wzrostu rośliny. Notowanie spostrzeżeń w zeszytach Przeprowadzenie doświadczenia sprawdzającego siłę kiełkowania Wykonanie pracy plastycznej obrazków z nasion różnych Wystawka produktów z roślin okopowych: ziemniaków, Obserwacja kiełkującej bulwy ziemniaka. Zapisywanie Prezentacja produktów z roślin oleistych i Wykonanie doświadczenia wykazującego, że w tych nasionach jest Gromadzenie informacji o zwierzętach żyjących na polach i umieszczenie ich na gazetce Samodzielne tworzenie prostych łańcuchów pokarmowych. - klasyfikuje rośliny uprawne,- zna prace polowe, maszyny i narzędzia rolnicze- rozróżnia i nazywa zboża,- wie jakie produkty otrzymujemy ze zbóż,- wie w jaki sposób powstaje chleb,- zapisuje wyniki obserwacji wzrostu rośliny- dostrzega związki przyczynowo – skutkowe,- rozróżnia i nazywa podstawowe ziarna zbóż,- estetycznie i pomysłowo wykonuje pracę plastyczną,- zna produkty wytwarzane z roślin zna nazwy podstawowych roślin oleistych i włóknistych,- wie jakie produkty otrzymujemy z tych roślin,- zapisuje wyniki doświadczenia,- zna zwierzęta pożyteczne i szkodniki żyjące na polach - zna zależności pokarmowe,- potrafi stworzyć prosty „łańcuch pokarmowy”, W lesie Warstwowa budowa w naszych jadalne i żyjące w rośliny i zwierzęta chronione. - Wycieczka do lasu. Obserwacja warstwowej budowy lasu. Notowanie Przeprowadzenie doświadczenia: pochłanianie wody przez Pisanie sprawozdania do „Kroniki klasowej” z pobytu w Gra dydaktyczna – rozpoznawanie różnych gatunków Oglądanie prezentacji multimedialnej o zwierzętach i roślinach żyjących w Zgromadzenie materiałów o drapieżnikach żyjących w lesie. Pisemny opis wyglądu i cech charakterystycznych wybranego Sporządzenie albumu roślin i zwierząt pod ochroną. - zna i respektuje zasady zachowania się w lesie,- wie w jaki sposób zapisywać wyniki obserwacji,- zna warstwy roślinności w lesie, zna rolę ściółki i mchu,- zna podstawowe grzyby jadalne i trujące,- rozumie znaczenie słowa „drapieżnik”- redaguje opis pamiętając o jego elementach charakterystycznych- zna nazwy zwierząt i roślin leśnych będących pod ochroną W wodzie Tajemnice wody. Trzy stany skupienia wody. Krążenie wody w przyrodzieZnaczenie wody w w wodzie - Przeprowadzenie doświadczeń : wrzenie , parowanie , skraplanie i zamarzanie Mierzenie temperatury lodu, wrzącej wody- Doświadczenie pokazujące wpływ na zmianę stanu skupienia wody oraz na zmianę objętości wody zamarzniętej w Poznanie wpływu temperatury na rodzaj opadów Wykonanie plakatu przedstawiającego krążenie wody w Przeprowadzenie doświadczenia – filtrowanie wody i zapisanie wniosków w Budowanie wypowiedzi pisemnej na temat: „Gdyby zabrakło wody...”- Założenie w klasie hodowli rybek akwariowych. Przygotowanie akwarium, zakup rybek i roślin wodnych, wyznaczenie opiekunów)- Oglądanie filmu dydaktycznego o przystosowaniach zwierząt wodnych do życia w Oglądanie albumów, zdjęć, czytanie ciekawostek o egzotycznych zwierzętach i roślinach wodnych zamieszkujących rafy koralowe, wody Amazonki - Wykonanie wycinanki – witrażu „ Na rafie koralowej”. - rozróżnia i nazywa trzy stany skupienia wody,- zna temperaturę wrzenia i zamarzania wody,- potrafi wymienić kolejne - etapy krążenia wody - w przyrodzie,- współpracuje w grupie , projektując plakat,- zna sposoby oczyszczania wody,- wie jakie znaczenie ma woda w życiu roślin, zwierząt i ludzi- układa pisemną wielozdaniową wypowiedź na podany temat,- rozumie potrzebę funkcjonowania oczyszczalni ścieków,- wymienia organizmy typowe dla ekosystemów wodnych,- planuje organizację obserwacji życia w wodzie,- wie co to jest rafa koralowa, zna kilka gatunków roślin i zwierząt ją zamieszkujących W powietrzu Właściwości powietrzaZnaczenie i ochrona powietrzaCo to jest efekt cieplarnianyCo to jest dziura ozonowa? - Przeprowadzenie doświadczeń: 1) sprawdzanie obecności powietrza i jego wagi, 2) określanie właściwości powietrza 3) wpływ powietrza na proces spalania- Czytanie informacji na temat powietrza jako energii Wykonanie latawców i wiatraczków- Wyjaśnienie zjawiska „smogu”. Prezentacja zdjęć zanieczyszczonych smogiem miast- Poznanie przyczyn zanieczyszczenia powietrza, sposobu określania zanieczyszczeń ( skala porostowa)- Przygotowanie inscenizacji o tematyce ekologicznej z okazji obchodów „Święta Ziemi”. - poznaje właściwości powietrza i wykorzystanie jego ruchu,- wie, że tlen to najważniejszy dla człowieka składnik powietrza,- rozumie znaczenie tlenu w procesie spalania,- wskazuje przyczyny i skutki efektu cieplarnianego i dziury ozonowej- potrafi ocenić wpływ działalności człowieka na jakość Aktywnie uczestniczy w przedstawieniuTajemnice Ziemi Skąd się wzięła polska sólCzłowiekw kosmosieŚwiat przed milionami lat - Czytanie legend o powstaniu kopalni soli w Wieliczce i w Sporządzenie masy solnej i wykonanie figurek – postaci z Przeprowadzenie doświadczenia – rozpuszczalność soli w wodzie i innych płynach w różnej temperaturze. - Sporządzenie roztworu nasyconego soli – „hodowanie” kryształków soli- Prezentowanie ciekawostek o słonych wodach morskich „Dlaczego Morze Martwe jest martwe?”- Oglądanie albumów, zdjęć o Prezentacja postaci Mikołaja Kopernika polskiego Człowiek w kosmosie. Zbieranie informacji o wyprawach człowieka w kosmos( pierwszy człowiek w kosmosie , lądowanie na Księżycu,) - Umieszczenie ciekawostek o kosmosie na gazetce Wycieczka do Parku Jurajskiego w Bałtowie- Pisanie sprawozdania z Wykonanie z różnych materiałów makiety prehistorycznego lasu - zna legendy o powstaniu kopalni soli w Wieliczce i w Bochni- wyrabia masę solną i lepi z niej figurki,- wie, że temperatura wody ma wpływ na rozpuszczalność soli,- wyciąga wnioski z przeprowadzonego doświadczenia,- wie, że nadmierna zawartość soli w wodach powoduje obumieranie roślin i zwierząt,- wie kim był Mikołaj Kopernik i jaki jest jego wkład w naukę,- zna nazwiska i kraje, z których pochodzili pierwsi astronauci ,- zna kilka faktów, ciekawostek z „podboju” kosmosu,- obserwuje wygląd odtworzonego parku dinozaurów,- Zna elementy sprawozdania,- Starannie i pomysłowo wykonuje makietę z dostępnych EwaluacjaPodstawowym założeniem ewaluacji jest proces zbierania i przekazywania danych, by w efekcie móc zbadać precyzyjność celów i stopień ich realizacji. Ewaluacja programu "Z przyrodą za pan brat” ma na celu pozyskanie informacji na temat: - zainteresowań, wiedzy oraz umiejętności dzieci w zakresie edukacji przyrodniczej - stopnia atrakcyjności prowadzonych zajęć- skuteczności metod i form stosowanych podczas realizacji zadańFormami sprawdzania osiągnięć, wiadomości i umiejętności uczniów będą: - konkursy wiedzy o tematyce przyrodniczej,- quizy, testy, karty pracy,- wystawy prac plastyczno – technicznych,- redagowanie różnych form wypowiedzi pisemnych ( sprawozdanie, list, opis...)- wykonywanie tematycznych gazetek ściennych, wystawek, albumów,- zeszyty spostrzeżeń po dokonywanych obserwacjach i doświadczeniach przyrodniczych,- udział w akcjach Sprzątanie Świata”, „Dzień Ziemi”,- inscenizacje o tematyce koniec każdego roku szkolnego przeprowadzona zostanie ankieta ewaluacyjna wśród uczniów w celu poznania ich opinii na temat programu. Ostateczne wyniki ewaluacji pozwolą na określenie przydatności programu, jego mocnych i słabych stron oraz dadzą wskazówki do ewentualnego uzupełnienia lub zmodyfikowania. Opracowała: ........................................ "Aby chleb, to zęby będą" "Aż miło na duszy, jak świeży chleb puszy" "Bez chleba i soli - zła miłość" "Bez pracy, nie ma kołaczy" "Biedna to kraina, gdzie się chleb kończy, a kamień zaczyna" "Chleb cudzym nożem krajany - niesmaczny" "Chleb daje rogi, a głód nogi - powiadają" "Chleb go w zęby kole" "Chleb i woda - nie ma głoda" "Chleb jak z ula wyjęty" "Chleb łaskawy trudny do otrzymania, a otrzymany, gorzko smakować musi" "Chleb , piwo i świca zdobią szlachcica" "Chleb płacze, gdy go darmo jedzą"licze na naj ;]00 dakase2 Odpowiedziano: 2011-09-27 16:53:13daj naj naj najChleb daje rogi, a głód nogi - powiadają""Chleb go w zęby kole""Chleb i woda - nie ma głoda""Chleb jak z ula wyjęty""Chleb łaskawy trudny do otrzymania, a otrzymany, gorzko smakować musi""Chleb , piwo i świca zdobią szlachcica""Chleb płacze, gdy go darmo jedzą""Chleb pracą nabyty bywa smaczny i syty""Chleb starzeje się - twardnieje, człowiek słabnie""Chleb w drodze nie ciąży""Chleb z solą - znak i hasło zgody""Chleba dorabiać się trzeba""Chlebem i solą ludzie ludzi niewolą""Chlebuś biały doskonały, czarny niecnota - choć bodzie - sposobniejsza po nim robota""Ciężko pracować trzeba na kawałek chleba""Co nas żywi, do tego trzeba się sposobić, kto chce jeść chleb, powinien na niego robić""Daj Boże chleb, a ja zęby znajdę""Dałaś babko chleba ; dała - żeby z piekła nie wyjrzała""Dałeś komu chleba, wziąłeś serce""Dano chleba, gdy zęby mu wypadły""Dla chleba, a nie dla nieba, chcę być księdzem""Dobra tabaka na oczy, jak się chlebem brzuch natłoczy""Dobry chleb z solą, byle z dobrą wolą""Do chleba i nieba, sto cnót człeku trzeba""Do chleba rano wstawać trzeba""Drogi chleb, gdzie pieniędzy nie ma""Gdyby nie było chleba po dziurki, sprzykrzyłyby się i przepiórki""Gdzie brat hardy, a chleb twardy a komu piwnica na kółku, ciężka tam bieda chudemu pachołku""Gdzie chleb twardy, tam sługa hardy""I cesarz się nie wyrzeka żebranego chleba""I ci chleb jedzą, co domu nie wiedzą""Idzie zima, a tu chleba ni ma""Jak rok owocny, to nie chlebny""Jak jest żytko, to będzie wszytko""Jak przyjdzie lipiec, ostatni czas starą mąkę wypiec""Jaki chleb, taka skórka - jaka matka, taka córka""Jeszcze musisz zjeść sporo chleba""Kawałek chleba nie spadnie z nieba, pracować trzeba""Każdemu, lekki chleb pachnie""Każdy kraje chleb do siebie""Każdy cudzy chleb, ma rogi""Każdy idzie tam, gdzie go wabią chleby""Każdy za chlebem idzie""Kiedy ma chleb, to szuka kołacza""Kiedy jest chleb przy wodzie, to głód nie dobodzie""Kiedy się chleba nie naje, to bułką nie nasyci""Komu chleb zaszkodzi, a komu kij pomoże""Komu z chleba, temu i noża nie trzeba""Kto chleb ze sobą nosi, ten o niego nie prosi""Kto chleb ciska, ten go po śmierci będzie zbierał""Kto chleba nie chce, kija godzien""Kto chleba nie żałuje, nigdy go nie traci""Kto chlebem gardzi, to nim Pan Bóg bardziej""Kto co lubi: kto chleb, a Cygan mięso""Kto czyj chleb je, tego piosenkę śpiewa""Kto dobrze orze, ma chleb w komorze""Kto ma chleb, szuka bułki""Kto ma chleb, ten ma wszystko""Kto na ciebie kamieniem, ty na niego chlebem""Kto nie pracuje na chleb, nie godzien, by go jadł""Kto ze mną chleba jeść nie chce, ja z nim i kołaczów nie będę""Krajany chleb nie ma pana""Łatwiej z chlebem iść po kij, niż z kijem po chleb""Ma chleb rogi, a niewola (bądź nędza) nogi""Masz babo placek!""Milszy chleb własny razowy, niż pański nie zawsze zdrowy""Na cudzy korowaj gęby nie rozdziewaj""Na czarnej roli, biały chleb się rodzi""Niech się chleb obsiądzie (Życzę ci wszystkiego dobrego)""Niech sobie będzie chleb z solą, byleby nie z biedą""Nie z jednego pieca chleb jadł""Nie dospać trzeba, kto chce dostać chleba""Nie każdy szczęśliwy, co ma dużo chleba""Nie ma chleba, nie ma soli - gospodynię głowa boli""Nie samym chlebem człowiek żyje""Nie stać na kołacze, to jedz chlebuś, bracie""Niesyty chleb, gdy z cudzych ziarenek""Nos w sos, zęby w otręby, nogi w pierogi""Od chleba i soli, głowa nie boli""Patrz tego, z czego masz chleb""Piekarza, który głodem morzy, nie chowaj na cmentarzu""Po chlebie, idzie pochlebstwo""Proste jak bułka za dwa grosze""Przyczyniać trzeba, chleba do chleba""Słowa się mówią, chleb się je""Szkoda takim chleba dać, co się oń sami nie starają""Trudno piec chleb, gdzie mąki nie będzie""U wdowy chleb gotowy""W jednej ręce chleb, a w drugiej kamień trzyma""W pole za chlebem, do lasu po drzewo""Wszędzie chleb o dwóch skórkach pieką""Zjedzony chleb bardzo ciężko odrabiać""Z tej mąki chleba nie będzie""Ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka""Za chlebem ciało woła, nawet przez usta Apostoła" Błogosławiony brat Albert (Adam Chmielowski) dążył do Boga przez posługę najbiedniejszym i skrajne ubóstwo. Dobry jak chleb Kiedyś poszedł ze swoim przjacielem Władysławem Zamoyskim na Kalatówki (okolice Zakopanego), których spory szmat należał do młodego arystokraty. – Bierz, ile chcesz – powiedział on do brata Alberta. Ten jednak odpowiedział: Ani domu, ani miejsca, ani żadnej rzeczy. Na Kalatówkach stanęły domy braci i sióstr, ale jako własność diecezji, nie albertynów. Swoją dewizę powtarzał do ostatniego tchnienia. Gdy umierał 25 grudnia 1916 roku, oburzył się, bo lekarz kazał go przenieść z pryczy na łóżko. Umierał jak św. Franciszek, który był jego wzorem, na twardej desce. Wyboista ścieżka do Boga Miał być żołnierzem, potem gdy w powstaniu Styczniowym stracił nogę – artystą. W Monahium ukończył Akademię Sztuk Pięknych. Profesorowie wróżyli mu piękną karierę. A jednak nie mógł nie odpowiedzieć na wołanie, które coraz głośniej odzywało się w jego duszy. W 1881 roku już jako trzydziestosześcioletni mężczyna wstąpił do nowicjatu ojców Jezuitów. Po kilku miesiącach wpadł w głęboką depresję i musiał odejść. Leczył się najpierw w sanatorium, potem dochodził do siebie u rodziny na wsi i, co się przy tym schorzeniu żadko zdarza, osiągnął całkowitą równowagę psychiczną. W sierpniu 1887 roku przywdział habit franciszkańskiego tercjarza i złożył ślub dozgonnej czystości. W rok później załorzył zgromadzenie zakonne zwane popularnie albertynami. A po kolejnych trzech latach powtało zgromadzenie żeńskie – albertynki. Wtedy też ukuł sentencję towarzysącą jemu i jego braciom przez całe życie: cierpieć z cierpiącymi, być ubogim z ubogimi. Zanim to jednak nastąpiło przeszedł walkę z samym sobą. Już w czasie monahijskich studiów zaprzyjaźnił się z wieloma wybitnymi artystami: Józefem Chełmońskim, Stamisławem Witkiewiczem, Lucjanem Siemińskim, Leonem Wyczółkowskim. – Decyzja ta – wspomina ten ostatni, mając na myśli porzucenie świckiego życia i sztuki – zaskoczyła mnie tak, że wydawała się nieuzasadnioną i dziwaczną. Przecież od najmłotrzych lat Chmielowski szukał uporczywie swojej właściwej życiowej drogi i wydawało się, że ją znalazł. W Monahium robił ogromne postępy i uchodził za jednego z najzdolniejszych malarzy. Przepowiadano mu świetną przyszłość. I wtedy stojący u wrót sławy artysta dochodzi do wniosku, że jeszcze nie jest na właściwej drodze. I wtedy rzuca sztukę i przywdziewa habit zakonny. To ostanie już przeobrażenie nie przyszło mu łatwo. Wiem, że toczył ze sobą straszną walkę. Już po podjęciu decyzji o wstąpieniu do klasztoru, niejako w przddzień zamknięcia się za furtą, przyszedł do mnie, porwał paletę i zaczął malować. W kilka godzin namalowł uroczą boginkę leśną. Odprowadziłem go do domu. Gdy mijaliśmy gmach teatru, dowiedzieliśmy się z afiszów, że rozpoczyna się przedstawienie operetki. I nagle Chmielowskiego opanowała gorąca chęć, by pójść na to przedstwienie. Przez całą chwilę stał i walczył z pokusą. Zwyciężył ją, bo nagle porwał się i uciekł do domu. Ale na zajutrz Adam przyszedł znowu do mojej pracowni. Popatrzył na swoje wczorajsze dzieło a potem kilkoma pociągnięciami pędzla zamalował boginkę. I na tej nimfie namalował widok Rzymu. Za pan brat z nędzą Ubodzy wówczas byli najczęściej bezdomni. W lecie nocowali w zaroślach, zimą w zakamarkach, gdzie było chodź trochę cieplej. Takie noclegi często kończyły się zamarznięciem. Magistraty czasem organizowały przytuliska i ogrzewalnie. Miejsca te pozostawione bez opieki stawały się siedliskiem chorób i demoralizacji. Brat Albert, bo takie zakonne miano przyjął Adam Chmielowski, pragnął zaopiekować się krakowską ogrzewalnią. Magistrat jegnak wzbraniał się przed tym. Gdy zakonnik poszedł na posiedzenie rady, usłyszał, że wszyscy mówcy są przeciw niemu. – Wreszcie – wspomina jeden z uczestników zebrania – poderwał się Żyd w chałacie Birnbaum, wołając w nerwach: Wyście panowie powinni temu człowiekowi ręce za to całować, co dla miasta chce zrobić. I dopiero wtedy skończyły się sprzeciwy. W ogrzewalni u brata Alberta ubodzy dostawali nie tylko strawę i ciepło, ale także uczyli się dzielić z bliżnimi miłością. Zakonnik powtarzał, że każdy powinien być jak leżący na stole, dostępny dla potrzebujących chleb. Na widok biedaka, który po raz pierwszy przyszedł do ogrzewalni mówił: dajcie mu chleba. Idąc z życzeniami świątecznymi do kardynała Puzyny, zawsze zanosił mu bochenek razowego chleba ubieczony przez albertynki. Tak samo obdarowywał swoich przyjaciół. – Z czasem brat Albert – pisze jego biograf ks. Jan Pałyga stał się dla Boga i ludzi dobry jak chleb, tak aby wszyscy z niego brali. Brali z niego wierzący i niewierzący, katolicy i żydzi, ludzie grzeszni i święci, wszelkiego rodzaju libertyni i ci, którzy z Bogiem byli „na TY”. A wszystko to sprawiła jego gorąca miłość do człowieka, takiego, jakim on był. Nic więc dziwnego, że niewierzący Gierymski otwierał przed nim swą duszę, że na Kalatówki chodził Baudouin de Courtenay, by zobaczyć jak dzięki miłości bożej człowiek mógł stać się dobrym jak chleb. Nisko siadać, mało jadać Wśród ludu utarło się porzekadło, że u albertynów panuje zasada: nisko sidać, mało jadać, wiele robić, mało gadać. Bracia sami zarabiali na swoje utrzymanie, pracując z wieśniakami w polu, dając im przykład pobożności i sumienności. – By to się mogło stać – pouczał brat Albert musimy nauczyc się żyć, tak jak najuboższy chłop. Jeść co on – zespolić się z ludem. Nowicjat u albertynów był surowy i twardy, nastawiony na wykruszenie się słabeuszy. – Potrzebujemy bowiem ludzi zahartowanych fizycznie i moralnie – przypominał zakonnik. Był przekonany, że jeżeli ktoś ma na własność tylko habit i różaniec nic mu się zagraża. Uważał, że rodzące się nastroje komunistyczne a także przygotowywana przez komunistów rewolucja upadnie tylko wtedy, gdy „miłość boża wyrazi się w twardej pracy i bezwzględnym ubóstwie”. 22 czerwca 1983 roku na krakowskich błoniach ojciec święty Jan Paweł II dokonał beatyfikacji brata Alberta, powstańca i artysty, który wybrał życie według świętego Franciszka z Asyżu. Źródło: Paulina Szymczewska „Dbaj o przyrodę, zakręcaj wodę”, „Gdy energię oszczędzamy, życie Ziemi przedłużamy”, „Wiedzą to nawet dzieci, że najważniejsza jest segregacja śmieci”, „O powietrze dbamy, czystym oddychamy” – to tylko niektóre z pomysłów, jakie miały maluchy z krakowskiego Przedszkola Niepublicznego „Iskierka”, uczestniczące w konkursie na hasło o ochronie środowiska. Ten konkurs był elementem większego projektu, zatytułowanego „Od najmłodszych lat z ekologią za pan brat” i dofinansowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. – Od lat w naszym przedszkolu nauczyciele, pozytywnie zakręceni na ekologię, włączają dzieci do różnorodnych działań z tego zakresu, a edukacja przyrodnicza jest jedną z najważniejszych – podkreśla dyrektorka „Iskierki” Małgorzata Pyżyk. – Dofinansowanie z WFOŚiGW w Krakowie pozwoliło nam znacznie rozszerzyć i uatrakcyjnić działania przyrodniczo-ekologiczne. Te rozszerzone działania to atrakcyjne wycieczki, warsztaty, konkursy, imprezy plenerowe itd. Projekt „Od najmłodszych lat z ekologią za pan brat” był skierowany przede wszystkim do młodszych dzieci (w wieku 3–7 lat) – zarówno tych z „Iskierki”, jak i z innych przedszkoli w dzielnicy, a także do dzieci w wieku szkolnym, ich rodziców oraz lokalnej społeczności. – Naszym podstawowym celem było umożliwienie dzieciom poszerzania wiedzy z zakresu ekologii poprzez stymulowanie ich aktywności w kierunku poznania i zrozumienia świata przyrody – wyjaśnia Małgorzata Pyżyk. Zwraca przy tym uwagę, że przyroda oddziałuje na wszystkie zmysły dziecka różnorodnością barw, kształtów, dźwięków i zapachów. Dziecko pragnie badać, poznawać, odkrywać, poszukiwać, a dorośli powinni tę jego naturalną ciekawość wykorzystać, przekazując wiedzę i kształtując w nim postawy ekologiczne. Jedną z takich okazji do poznawania świata były wycieczki ekologiczno-przyrodnicze. Maluchy odwiedzały gospodarstwa agroturystyczne, gdzie np. karmiły zwierzęta i własnoręcznie piekły chleb. Nie zabrakło też spaceru na łąkę i warsztatów „Co w trawie piszczy?”, wycieczki do Laskowej, gdzie można było odwiedzić sad i poznać sposoby pielęgnacji sadzonek, jak również wycieczki „Ekologiczny detektyw” – do lasu w Ojcowie (mali detektywi tropili tam zwierzęta po śladach i dowiadywali się, jak należy zachowywać się w lesie). Dużą atrakcją był też pobyt w dolinie rzeki Racławki, gdzie przedszkolaki uczestniczyły w eksperymentach i doświadczeniach z wodą. Natomiast podczas wycieczki do Stryszowa można było zobaczyć, jak działają kolektory słoneczne i elektrownia wiatrowa. Poza wycieczkami organizowane były również warsztaty edukacyjno-przyrodnicze – np. „Czy rośliny mają dzieci?”, „Poznać niewidzialne powietrze”, „Warzywa i owoce to ukryte moce”, „Energia w przyrodzie”, „Zaskakujące właściwości wody” albo „Czy we wszystkich rzekach żyją ryby?”. A uzupełnieniem tych wszystkich atrakcji wycieczkowo-warsztatowych były liczne konkursy: dwa plastyczne, fotograficzny, śmieciomody (czyli mody z surowców wtórnych), wiadomości, a nawet konkurs na imię dla ocelota z krakowskiego zoo, którego przedszkole „Iskierka” adoptowało na odległość. Prócz tego mali ekolodzy projektowali ulotki ekologiczne (które potem rozdawali podczas happeningu ulicznego), a także zbierali makulaturę, plastikowe nakrętki i zużyte baterie. – W naszym projekcie „Od najmłodszych lat z ekologią za pan brat” wzięło udział w sumie około 2 tys. dzieci i tyle samo dorosłych – podsumowuje dyrektor Małgorzata Pyżyk. I dodaje, że w prowadzonych działaniach „Iskierkę” wspierały różne instytucje: JAKU (edukacja przyrodnicza dla dzieci i młodzieży), „Wesoły odkrywca” (warsztaty ekologiczno-przyrodnicze) i biuro podróży „Obieżyświat”. Małgorzata Pyżyk, dyrektor Niepublicznego Przedszkola „Iskierka” w Krakowie: Nasze przedszkole zadania z zakresu ekologii realizuje od wielu lat, a przekazywane dzieciom wiadomości wykraczają poza podstawę programową. Wynika to z faktu, że my – nauczyciele jesteśmy świadomymi odbiorcami przyrody i rozumiemy, dlaczego należy o nią dbać i szanować. To właśnie wpajamy dzieciom: że za stan środowiska jest odpowiedzialny każdy człowiek, nawet ten najmniejszy. Dlatego w naszym przedszkolu realizujemy autorskie programy ekologiczne, dzięki którym dzieci dowiadują się, jakie są przyczyny zanieczyszczenia środowiska i poznają sposoby ochrony powietrza, gleby, wody oraz świata roślin i zwierząt. Wszystkie te działania nie byłyby możliwe bez finansowego wsparcia ze strony Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Bardzo nas też cieszy, że zostały one docenione poprzez przyznanie nam tytułu ekoLIDERA w tegorocznej edycji konkursu WFOŚiGW. Posiadając dużą wiedzę i doświadczenie w realizacji zadań ekologicznych, po raz kolejny możemy udowodnić, że jesteśmy partnerem wiarygodnym, kompetentnym i zaangażowanym w kampanię na rzecz przyrody i jej ochrony. Projekt „Od najmłodszych lat z ekologią za pan brat” * Koszt projektu: 83 280,00 zł* Kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Krakowie: 60 480,00 zł

z chlebem za pan brat